شفافیت و هوشمندسازی در سازمان مدیریت پسماند (گزارش جلسه)

چهل‌ونهمین جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند، شنبه ۹۷/۸/۱۹ به ریاست دکتر بهاره آروین و با حضور جناب آقای عبدلی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران و نمایندگان سازمان فاوا در محل سازمان مدیریت پسماند برگزار شد.

نحوه ارزیابی و رتبه‌بندی پیمانکاران فعال در حوزه مدیریت پسماند یکی از موضوعات مورد بحث در این جلسه بود. تابه‌حال ارزیابی و رتبه‌بندی این پیمانکاران توسط سازمان مدیریت پسماند انجام گرفته و نتایج آن جهت عقد قرارداد در اختیار شهرداری‌های مناطق قرار می‌گرفته است. ازآنجایی‌که سازمان مدیریت پسماند خود در عقد قرارداد با پیمانکاران دارای منافع است، نظارت بر پیمانکاران یک موقعیت تعارض منافع را به وجود می‌آورد و می‌تواند زمینه‌ساز فساد شود. از طرفی بنابر بحث‌های صورت‌گرفته در جلسه مشخص شد آیین‌نامه‌ای که تاکنون مبنای ارزیابی و رتبه‌بندی پیمانکاران حوزه پسماند بوده است به دلیل مبنا قرار دادن انواع خاصی از شاخص‌ها، مانع از شکل‌گیری فضای رقابتی میان پیمانکاران جمع‌آوری پسماند در تهران شده و تنها به تعداد محدودی از پیمانکاران امکان حضور و عملکرد داده است؛ ازاین‌رو این آیین‌نامه نیازمند بازنگری، تغییر و اصلاح است. بااین‌حال به همان دلیلی که پیشتر مورد اشاره قرار گرفت، اصلاح این آیین‌نامه توسط خود سازمان مدیریت پسماند نیز از منظر موقعیت تعارض منافعی که شکل می‌دهد موجه نیست. ازاین‌رو به گفته آقای عبدلی ارزیابی و رتبه‌بندی پیمانکاران ازاین‌به‌بعد برعهده اداره کل برنامه‌ریزی و توسعه شهری ذیل معاونت خدمات شهری قرار گرفته است و اصلاح آیین‌نامه ارزیابی فنی و کیفی پیمانکاران نیز به این اداره واگذار شده است.

با توجه به تحویل مسئولیت اصلاح آیین‌نامه و ارزیابی و رتبه‌بندی پیمانکاران به این اداره بررسی بیشتر این موضوع به برگزاری جلسه‌ای با حضور نمایندگان اداره مذکور موکول گردید. بااین‌حال مصوب گردید به‌منظور تحقق نظارت همگانی، لیست پیمانکاران ارزیابی‌شده در حوزه پسماند به همراه نتایج ارزیابی بر مبنای هریک از شاخص‌های تعیین‌شده در آیین‌نامه ارزیابی فنی و کیفی پیمانکاران و رتبه نهایی کسب‌شده توسط هریک از پیمانکاران، در وبسایت سازمان مدیریت پسماند منتشر شود.

در بخش دیگری از جلسه به موضوع هوشمندسازی فعالیت‌های سازمان مدیریت پسماند پرداخته شد. بنابر اظهارات جناب آقای عبدلی، یکی از اقدامات مهم سازمان مدیریت پسماند در زمینه هوشمندسازی، الکترونیکی کردن فرایند تایید صورت وضعیت بوده است که در حال حاضر سیستم مربوط به آن در برخی مناطق به‌صورت پایلوت راه‌اندازی شده و مورد استفاده قرار گرفته است. این سیستم متشکل از چهار زیرسیستم است:

۱. سیستم توزین. از طریق این سیستم و در هنگام تحویل زباله به ایستگاه‌های جمع‌آوری زباله مشخص می‌شود که هر ماشین حمل زباله چند بار و هر بار چه وزنی از زباله را جمع‌آوری کرده است. با توجه به آنکه در حدود ۳۰ درصد از پرداختی شهرداری به پیمانکاران حمل زباله تر در ازای میزان زباله جمع‌آوری‌شده صورت می‌گیرد، استفاده از این سیستم خطای محاسبه در این زمینه را کاهش می‌دهد.

۲. سیستم عملکرد کارگران. راه‌اندازی این سیستم پیمانکاران را ملزم می‌کند که مشخصات کارگران خود را در سیستم ثبت کند. همچنین ساعات کاری کارگران نیز توسط این سیستم ثبت خواهد شد. راه‌اندازی این سیستم علاوه بر آنکه پیمانکار را ملزم به استخدام کارگران مجاز و همچنین پرداخت دستمزد آنان به‌صورت کامل می‌کند، از ارائه آمار اشتباه درباره تعداد کارگران توسط پیمانکار به شهرداری نیز جلوگیری می‌کند. این موضوع به خصوص از این جهت اهمیت دارد که در حدود ۶۰ درصد از پرداختی شهرداری به پیمانکاران طرف قرارداد در امور مربوط به مدیریت پسماند، به جهت پرداخت حقوق کارگران است.

۳. سیستم نظارت هوشمند. در حال حاضر تایید اسناد صورت وضعیت توسط ناظران نواحی و مناطق و به‌صورت دستی انجام می‌‌گیرد که زمینه اعمال نظر شخصی و زدوبند را فراهم می‌کند. هدف از راه‌اندازی سیستم نظارت هوشمند این است که این فرایند به صورت سیستمی انجام بگیرد و امکان شکل‌گیری فساد محدود شود.

۴. AVLS یا Automatic Vehicle Location System. این سیستم با استفاده از جی‌پی‌اس نصب‌شده بر روی ماشین‌ها میزان بارگیری و تخلیه زباله، ساعات کاری، محل‌های تردد و مسیرهای طی‌شده، و … را به‌صورت خودکار ثبت می‌کند.

بر طبق زمان‌بندی انجام‌گرفته توسط سازمان مدیریت پسماند مقرر شده است که این سیستم تا ۳۰ دی‌ماه در تمامی مناطق و نواحی راه‌اندازی شده و مورد استفاده قرار گیرد. در این راستا درخواست سازمان مدیریت پسماند از شورا این بود که از جایگاه نظارتی خود از سازمان مدیریت پسماند در مقابله با مقاومت‌های احتمالی در مسیر عملیاتی شدن این برنامه پشتیبانی کند.

از آنجایی که بخشی از پیام‌های ثبت‌شده در سامانه ۱۳۷ مربوط به سوءعملکرد پیمانکاران حوزه مدیریت پسماند می‌شود و یا رسیدگی به موارد اعلام‌شده در حیطه وظایف آنان قرار می‌گیرد، در این بخش از جلسه همچنین مقرر شد تا اقدامات لازم جهت اتصال دو سامانه نظارت همگانی ۱۳۷ و سامن به سامانه صورت وضعیت نیز توسط سازمان مدیریت پسماند و سازمان فاوا صورت گیرد.

پیرو تصمیم کمیته مبنی‌بر نظارت بر حسن اجرای مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری تهران» و با توجه به آنکه به‌کارگیری سامانه جامع مالی و سامانه قراردادها پیش‌شرط اجرایی شدن کامل مصوبه است، در بخش دیگری از جلسه، به بررسی وضعیت سازمان مدیریت پسماند در به‌کارگیری این دو سامانه پرداخته شد.

سازمان مدیریت پسماند از جمله سازمان‌هایی است که امکان ثبت قرارداد هم به‌صورت باگردش و هم به‌صورت بدون گردش در آن فراهم شده است بااین‌حال ثبت اطلاعات قراردادهای این سازمان در این سامانه هنوز به طور کامل انجام نمی‌گیرد. با توجه به آنکه در پایان آذرماه امکان ایجاد قرارداد جدید در سامانه جامع مالی به طور کامل از بین خواهد رفت و سامانه جامع مالی تنها از طریق ارتباط با سامانه قراردادها به اطلاعات یک قرارداد جدید دسترسی خواهد داشت، مقرر شد که تا پایان آذرماه اطلاعات مربوط به قراردادهای این سازمان در سامانه قراردادها تکمیل گردد.

در رابطه با سامانه جامع مالی، سازمان مدیریت پسماند از جمله سازمان‌های پیشگام در استفاده از این سامانه بوده است. بنابر گزارش کارشناسان مربوطه تقریبا تمام زیرسیستم‌های سامانه جامع مالی در سازمان راه‌اندازی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. زیرسیستم‌های باقی‌مانده از جمله زیرسیستم «بهای‌تمام‌شده» که ناظر بر هزینه تمام‌شده انجام پروژه‌ها و ارائه خدمات است نیز در حال راه‌اندازی هستند. با توجه به نزدیک شدن فصل بررسی بودجه و اهمیتی که اطلاعات زیرسیستم بهای‌تمام‌‌شده در تخمین دقیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر بودجه مورد نیاز سازمان‌ها دارد، مقرر شد که تا پایان دی‌ماه و طی جلساتی با حضور نماینده کمیته راه‌اندازی این سیستم در سازمان مدیریت پسماند پیگیری و محقق شود. همچنین با راه‌اندازی دیگر زیرسیستم‌های باقی‌مانده استفاده از سامانه‌های موازی از ابتدای سال ۹۸ متوقف شود.

همچون دیگر سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه شهرداری که کمیته پیش از این، جلساتی با آن‌ها برگزار کرده بود، شفافیت سازمانی در سازمان مدیریت پسماند نیز مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه این سازمان پیش از این اطلاعات مربوط به مدیران و معاونان سازمان، نمودار سازمانی و اساس‌نامه ملاک عمل خود را روی وب‌سایت خود بارگذاری کرده بود، در بخش انتهایی جلسه از سازمان خواسته شد تا آیین‌نامه مالی و معاملاتی سازمان را نیز به مواد فوق‌الذکر اضافه کند.