مصاحبه بهاره آروین با مهر درباره سامان‌دهی اطلاعات املاک شهرداری

بهاره آروین، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این پرسش که وضعیت سازمان املاک و مستغلات باز هم در کمیته شفافیت مورد بررسی قرار گرفت چه اتفاق تازه‌ای در حوزه شفافیت در این سازمان رخ می‌دهد؟ گفت: در رابطه با اتصال سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران به سامانه‌های ثبت اطلاعات عملکرد مالی در شهرداری تهران (از جمله سامانه جامع مالی و سامانه قراردادها و سامانه جامع املاک) جلسه‌ای برگزار کردیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه از مرداد ماه که جلسه قبلی کمیته شفافیت و شهر هوشمند با این سازمان برگزار شد تا به امروز، در رابطه با راه‌اندازی سامانه مالی، مراحل بسیاری طی شده و تنها چند مرحله در زیرسیستم خزانه‌داری باقی‌مانده بود تا تنظیمات انجام شود که تا نیمه بهمن ماه، استفاده کامل از این سامانه انجام خواهد شد.
وی افزود: ذی‌حساب ۲ شهرداری تهران در این جلسه، حضور و تأکید داشت که حتماً این اتفاق در زمان مقرر رخ دهد و سامانه جامع مالی شهرداری تهران به عنوان سامانه اصلی در سازمان املاک مورد استفاده قرار گیرد. امیدواریم تا پایان سال پس از چِک کردن تراز مالی در سامانه موازی این سازمان و سامانه جامع مالی شهرداری تهران، سامانه موازی به طور کامل از دسترس خارج شود و فقط سامانه جامع مالی مورد استفاده سازمان املاک قرار گیرد.

راه انداری سامانه مالی در سازمان املاک

آروین با بیان این که پس از راه‌اندازی کامل سامانه مالی در سازمان املاک، از طریق سازمان فاوا، اتصال سیستمی سامانه قراردادها و سامانه جامع املاک هم به سامانه مالی انجام خواهد شد، گفت : به دلیل آنکه داده‌هایی که به این سه سامانه وارد می‌شود، معتبر باشند و باهم مغایرت نداشته باشند. مثلا این گونه نباشد که ما یک قرارداد مِلکی را در سامانه قراردادها داشته باشیم ولی مبلغ قرارداد به گونه‌ دیگری در سامانه مالی وارد شده باشد. برای آنکه چنین اتفاقی رخ ندهد و مثلا پلاک ثبتی مورد معامله و ثبت شده در سامانه مالی، مشخصات متفاوتی در سامانه املاک نداشته باشد و خلاصه مغایرتی بین این سه سامانه وجود نداشته باشد، مقرر شد که ابتدا سامانه جامع مالی به طور کامل راه‌اندازی شود و از طریق سازمان فاوا، اتصال سیستمی سامانه قراردادها و سامانه جامع املاک به این سامانه انجام شود. امیدواریم با چنین اقداماتی، عدم شفافیتی که متأسفانه در سازمان املاک در دوره‌های گذشته وجود داشته، مرتفع شود.

برای تملک یک معبر عمومی چند بار از حساب شهرداری برداشت می شد
آروین با اشاره به این که یکی از مسائل مهم دیگری که در کمیته شفافیت و شهر هوشمند مورد بحث قرار گرفت، تعداد املاک شهرداری تهران بود که نامشخص است گفت : هر روز گزارش‌هایی در رابطه با املاکی که مورد کشف و رصد قرار می‌گیرند، به دست ما می‌رسد که در دوره گذشته توسط شهرداری در اختیار افراد و گروه‌هایی قرار داده شده، ولی ممکن است قراردادی در رابطه با آن ثبت نشده باشد. البته در این جلسه معضل مهم‌تری هم در مورد عدم‌انتقال رسمی اسناد بخصوص در مورد تملک ساختمان‌هایی که در طرح‌های توسعه شهری قرار می‌گیرند مطرح شد. این معضل آن است که انتقال اسناد زمان‌بر است و ممکن است به دلیل انبوه کارهایی که وجود دارد، انتقال رسمی سند املاک تملک شده با تعویق، تأخیر و فراموشی مواجه شود.
وی افزود: به همین دلیل بعضاً مشاهده شده که برای یک پارک و معبر عمومی، چندین‌بار از حساب شهرداری تهران برداشت شده است. به دلیل آنکه دادگاه داده مالکیت املاک را از سازمان ثبت می‌گیرد، درحالی‌که به دلیل حجم بالای املاک تملک شده در طرح‌های توسعه شهری و زمان‌بر بودن فرآیند انتقال و ثبت، هنوز انتقال مالکیت بسیاری از املاک تملک شده به شهرداری تهران در سازمان ثبت اسناد به صورت رسمی ثبت نشده است و بعضاً ضرر و زیان‌های زیادی از این طریق به شهرداری تهران وارد شده است.
به گفته آروین مسئولان سازمان املاک قبول داشتند که کامل کردن سامانه جامع املاک اهمیت بسیاری دارد و باید مواردی که ممکن است ثبت محضری هم انجام نشده باشد ولی نقل و انتقال مالی انجام شده، یعنی شهرداری تهران برای تملک آن پول پرداخت کرده است، در اولویت رسیدگی قرار گیرد چراکه متأسفانه فرآیند انتقال سند زمانبر است و با تعویق مواجه می‌شود و ضرر و زیان‌هایی به شهرداری تهران وارد می‌شود. از این جهت مقرر شد کمیته‌ای که برای ساماندهی املاک شهرداری تهران در سازمان املاک تشکیل شده است، با حمایت شورا و قوت بیشتر و رفع هر گونه مانعی که بر سر کار آنها وجود دارد، هر چه سریع‌تر به ساماندهی و ثبت انواع املاک تملک شده و تحت اختیار شهرداری تهران اقدام کرده و ارتقای سامانه جامع املاک در دستور کار قرار گیرد و انواع املاک تملک شده و در اختیار شهرداری در آن تعریف و ثبت شود.
این عضو شورای شهر تهران با بیان این که گفته شده چون سامانه جامع املاک اعلام کرده برای هر مِلکی، باید کد اموال گرفته شود و چون ثبت رسمی نقل و انتقال مالکیت برای بسیاری از املاک انجام نشده، لذا نمی‌توانند کد بگیرند و بنابراین آن املاک ثبت هم نشده‌اند گفت: در جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند درباره این مسئله هم بحث شد که عدم ثبت اطلاعات املاکی که در مراحل مختلف نقل و انتقال به شهرداری هستند، ضرر و زیان بیشتری وارد می‌کند. از این جهت قرار شد در سامانه جامع املاک، تنوع بیشتری برای امکان ثبت اطلاعات انواع املاکی که شهرداری تهران در اختیار دارد و در مراحل مختلف نقل و انتقال مالکیت هستند، ایجاد شود و سپس در مورد انتشار عمومی هر کدام از املاکی که به مراحل پایانی و فروش می‌رسند و معامله‌ای بر روی آنها انجام می‌شود، تصمیم‌گیری شود.

تهاتر املاک بدون سند باعث ضرر و زیان شهرداری شده است
وی در پاسخ به این پرسش که املاک بدون سند چگونه ثبت می‌شوند؟ توضیح داد: واقعیت آن است که مشکلات در سند املاک، یکی از عوامل اصلی عدم ثبت آن‌ها در سامانه‌های مرتبط است. متاسفانه تهاتر همین املاک بدون سند از مواردی است که بعضا، باعث ضرر و زیان شهرداری شده، چون پس از چند روز، آن فرد یا نهاد طرف تهاتر مدعی می‌شود که سندی وجود ندارد یا مشکل‌دار است و ملک قابلیت نقل و انتقال ندارد، لذا خواستار برگرداندن ملک شده و همین باعث ورود شهرداری به یک فرآیند حقوقی پیچیده‌ شده است. لذا اگر هر کاری دارای قانون و ضابطه‌ باشد، می‌تواند به صورت شفاف بیان می‌شود، در غیر این صورت باید اساسا از انجام آن احتراز شود چون باعث مشکلات بعدی می‌شود و از این جهت باید تصمیم‌گیری مشخصی صورت گیرد.

ثبت اندک املاک شهرداری در سامانه املاک
وی ادامه داد: از آن‌جایی‌که تعداد املاک ثبت شده در سامانه جامع املاک نسبت به تعداد کل املاک در اختیار شهرداری ناچیز بود، به سازمان املاک اعلام شد که «مگر می‌شود تنها همین تعداد کم املاک بدون مشکل وجود داشته باشد ولی عملکرد بودجه سازمان املاک در سال ۹۶، ۶هزار میلیارد باشد که این رقم یک سوم بودجه شهرداری را محقق ‌کرده است یعنی سالانه به اندازه چندهزار میلیارد معامله و تهاتر بر روی املاک در اختیار شهرداری تهران انجام می‌شود و قاعدتا این حجم از معامله املاک باید دارای پشتوانه‌های حقوقی لازم باشد. و قاعدتا شفافیت در این حجم از نقل و انتقالات ضامن این است که معاملات و تهاترها بدون هیچ نوع مشکل حقوقی و قانونی انجام شده باشد.

پیشنهاد بازار آنلاین تهاتر
پیشنهادی که کمیته شفافیت و شهر هوشمند درباره بازار آنلاین تهاتر ارائه داد مبنی بر اینکه «فردی به شهرداری بدهکار است و می‌خواهد در ازای آن مِلک بدهد و یک نفر دیگر که از شهرداری طلبکار است و حاضر است در ازای طلب خود مِلک دریافت کند» در راستای همین شفافیت‌بخشی ارایه شد. درواقع، بحث راه‌اندازی بازار آنلاین تهاتر که در حال حاضر نیز در یکی از احکام برنامه سوم مجدداً به تصویب رسیده و از سال ۹۸ این اتفاق رخ خواهد داد ان‌شاءالله در پاسخ به همین ضرورت شفافیت‌بخشی در این حجم بالای معاملات و تهاتر املاک در شهرداری تهران ارایه شده است.

ماموریت های تازه کمیته ساماندهی املاک
به‌هرحال بحث‌های این جلسه کمیته شفافیت نشان داد که چقدر مسئله املاک در شهرداری تهران پیچیده است چرا که همانطور که باید صرفه و صلاح شهرداری تهران رعایت ‌شود، باید به شفافیت و رعایت موارد حقوقی وقانونی هم دقت داشته باشیم. از این جهت باید پله‌ به پله اقدام شود یعنی برای شفافیت‌بخشی به بخش املاک، راه طولانی در پیش‌ داریم ولی اولین پله همین است که سازمان املاک را به سامانه‌های ثبت اطلاعات در شهرداری تهران متصل کنیم، سپس یک به یک جلو برویم؛ یعنی به کمیته ساماندهی املاک این مأموریت را بدهیم که فهرست انواع املاک و مشکلاتی که در ثبت این املاک وجود دارد، ارائه شود چرا که باید راهکاری برای ثبت و برطرف کردن مشکلات ثبت هریک از این نوع املاک اندیشیده شود.
وی در پاسخ به این پرسش که سال‌های گذشته نتیجه گزارش حسابرسی‌های سازمان املاک به مردود یا عدم اظهار نظر ختم می شد، که اعلام این نتایج در بهبود روند ها موثر بود چرا در این دوره از مدیریت شهری خبری از نتایج حسابرسی‌ها نیست؛ گفت: اتفاقا مدیرکل حسابرسی شهرداری تهران در این جلسه حضور داشت و از اینکه متأسفانه همکاری‌ها با اداره کل حسابرسی انجام نمی‌شود، گله‌مند بود.
وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد با عزمی که شورای پنجم و مدیریت شهری جدید برای کاهش تخلفات و شفافیت‌بخشی به همه حوزه‌ها از جمله املاک دارد، ما می‌توانیم در پایان دوره بگوییم که این حوزه را به یک حوزه شفاف تبدیل کرده‌ایم ولی باید قدم‌هایی کوچک و یک به یک برداریم.

این مصاحبه در ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۹۷ در سایت خبرگزار مهر انتشار یافته است.