تفاوت مهم آن‌لاین بودن
چرا شهرداری تهران اطلاعات قراردادهای خود را در پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور (https://cdb.mporg.ir/) منتشر نساخته و وبسایت شفاف (shafaf.tehran.ir) را برای انتشار اطلاعات قراردادهای بالای یک میلیارد تومان راه‌اندازی کرده است؟ آیا شهرداری تهران سامانه‌ای موازی ایجاد کرده است؟
پاسخ این سوال منفی است چراکه سامانه شفاف یک تفاوت مهم با پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور دارد، این سامانه آن‌لاین است درحالی‌که پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور یک سامانه آفلاین است یعنی فرض بر این است که اطلاعات قراردادها پس از اینکه در دستگاه‌های ذیربط منعقد شدند، بنابر الزام قانونی بر روی پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور منتشر می‌شود اما اگر منتشر نشود هم مشکلی در فرآیند انعقاد قرارداد و اجرای آن به وجود نخواهد آمد. این درحالی است که مراحل انعقاد هیچ قراردادی در سطح مناطق ۲۲گانه و معاونت‌های شهرداری تهران پایان نمی‌یابد مگر آن‌که اطلاعات آن در وبسایت شفاف منتشر شود. چطور چنین چیزی امکان‌پذیر شده است؟
درواقع وبسایت شفاف سامانه‌ای است که اطلاعات را به صورت خودکار و آن‌لاین از روی سامانه قراردادهای شهرداری تهران می‌خواند. آن‌لاین بودن وبسایت شفاف به دلیل آن‌لاین بودن سامانه قراردادهای شهرداری تهران است بدین معناکه قراردادی در سطح مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران و معاونت‌ها منعقد نمی‌شود مگر آن‌که اطلاعات آن در سامانه قراردادها ثبت شده باشد و مهم‌ترین دلیل این امر، اتصال سامانه تامین مالی (فاینانس) شهرداری تهران به سامانه قراردادهای شهرداری است بدین‌معنا که تامین مالی هیچ قراردادی انجام نمی‌شود مگر آن‌که پیش از آن فرآیند ثبت آن در سامانه قراردادها انجام شده باشد. اتصال سامانه تامین مالی به سامانه قراردادها مهم‌ترین تمایزی است که برخلاف پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور که یک سامانه آفلاین است، سامانه قراردادها و به تبع آن وبسایت شفاف را به سامانه‌ای آن‌لاین تبدیل می‌کند بدین‌معنا که اطلاعات قراردادها همزمان با انعقاد قرارداد و تامین مالی آن در این دو سامانه ثبت و منتشر می‌شود.
درواقع اگر در وبسایت شفاف هم قرار بود اطلاعات قراردادها توسط مسئولین مربوطه به سامانه وارد شود، احتمالا این سامانه نیز مثل پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور به سامانه‌ای تزئینی و غیرفعال تبدیل می‌شد که شاید تنها اطلاعات تعداد کمی از قراردادها در آن ثبت و منتشر می‌شد. اتصال سامانه قراردادها به سامانه تامین مالی در شهرداری تهران، مزیت بزرگ سایت شفاف است که باعث می‌شود مسئولین مربوطه حتی اگر بخواهند هم امکان عدم ثبت اطلاعات قرارداد را نداشته باشند. همچنین بازخوانی خودکار و برخط اطلاعات از سامانه قراردادها مزیت دیگر سایت شفاف است که باعث می‌شود امکان گزینش، حذف یا عدم‌نمایش اطلاعات یک یا چند قرارداد از طریق عامل انسانی و به صورت دستی امکان‌پذیر نباشد.
درحالی‌که اطلاعات قراردادهای مناطق ۲۲گانه و معاونت‌های شهرداری تهران به صورت آن‌لاین و همزمان با فرآیند انعقاد و تامین مالی قراردادها در سامانه قراردادها ثبت و در وبسایت شفاف منتشر می‌شود، اما نمایش اطلاعات قراردادهای بالای یک میلیارد تومان شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه در سامانه قراردادها و به تبع آن در وبسایت شفاف، نه از طریق الزام حاصل از اتصال سامانه قراردادها به سامانه تامین مالی، بلکه از طریق دستور مدیریتی شهردار تهران انجام شده است. درواقع در سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه به دلیل استقلال مالی واحدها و همچنین تعدد سامانه‌های تامین مالی در هریک از واحدهای تابعه و عدم راه‌اندازی برخط سامانه قراردادها در این واحدها، ثبت اطلاعات قراردادها در سامانه، پس از انعقاد قرارداد و اصطلاحا “بدون گردش” صرفا بنا به دستور مدیریتی شهردار تهران انجام شده است.
برنامه اصلی کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای اسلامی شهر تهران برای ارتقای کیفیت اطلاعات سامانه شفاف، آن‌لاین کردن سامانه قراردادها در تمامی واحدهای تابعه از طریق اتصال این سامانه به سامانه فاینانس در این واحدهاست. تنها در این صورت است که می‌توان “مطمئن شد” اطلاعات “تمام” قراردادهای منعقد شده در شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به شهرداری تهران نیز به محض انعقاد قرارداد، در سامانه شفاف منتشر می‌شود؛ هیچ نوع مصوبه، بخشنامه یا دستور مدیریتی‌ای نمی‌تواند جایگزین الزام حاصل از آن‌لاین بودن سامانه ثبت اطلاعات قراردادها شود بدین‌معناکه تنها در صورتی‌که تامین مالی یک قرارداد منوط به ثبت اطلاعات آن قرارداد همزمان با انعقاد آن قرارداد شود، می‌توان مطمئن شد که اطلاعات تمام قراردادهای منعقد شده ثبت و منتشر می‌شود بدون اینکه عمدا یا سهوا اطلاعات یک یا چند قرارداد جا بیفتد.