سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه، راه‌درروی شهرداری تهران برای تخلف و فساد

عضو شورای شهر تهران با اشاره به فسادی که در دوره‌های گذشته شهرداری تهران شکل گرفته است، گفت: از آنجا که شهرداری تهران به عنوان یک نهاد عمومی‌زیر ذره‌بین بود، سازمان‌ها و واحدهای تابعه، راه‌دررویی بودند که بعضا به عنوان راهکاری برای انجام تخلف و فساد تاسیس شدند.
بهاره آروین با حضور در جلسه‌ای در شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس با موضوع «شفافیت و شهرداری شیشه‌ای» اظهار داشت: شاید یکی از مهم‌ترین دلایل موفقیت ایده شفافیت در دوره پنجم مدیریت شهری، اجماعی بود که بر سر رویکرد شفافیت و مصادیق آن در میان اعضای شورا و بعد عالی‌ترین مقامات شهرداری تهران وجود داشت. خوشبختانه هر سه شهردار منتخب شورای شهر پنجم با ایده شفافیت همدل بودند. ممکن است افراد با وجود همدلی که به شفافیت نشان می‌دهند چندان پیگیر آن نباشند اما شفافیت بحثی است که کسی نمی‌تواند به صورت عیان با آن مخالفت کند.
عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل این موفقیت نسبی تمرکز روی موضوع شفافیت بود، گفت: نماینده مردم در نهادهای انتخابی قدرت زیادی دارد تا روی یک موضوع تمرکز کند و خواسته‌اش از مدیر اجرایی همان یک چیز باشد. شفافیت خواسته ما از شهردار تهران بود.
وی افزود: اینکه جریان اصلاح‌طلبی در ابتدای دوره، شعار شفافیت را داده بود هم در تحقق این ایده تاثیرگذار بود. بنابراین باید شعارها را جدی گرفت؛ چراکه بدنه نخبگی هر جریان شعارها را پیگیری می‌کند و این شوخی‌بردار نیست. باید از نمایندگان خود وعده سنجش‌پذیر بخواهیم و پیگیر آن‌ها باشیم.

نهادهای انتخابی، بهترین گزینه برای خنثی‌سازی اقدامات گروه‌هایی که در عدم شفافیت ذی‌نفع هستند

آروین در بخش بعدی سخنان خود درخصوص مقاومت‌ها و چالش‌هایی که در مسیر شفافیت وجود داشت، بیان کرد: عمده‌ترین مساله‌ای که در مسیر شفافیت داشتیم هراس بروکراتیک بود که برخی معتقد بودند اگر اطلاعات را روی وبسایت شفاف منتشر کنیم سازمان‌های نظارتی به ما اعتراض خواهند کرد. مثلا در حوزه املاک که هنوز شفاف نشده یکی از استدلال‌ها این بود که با انتشار اطلاعات، املاک شهرداری تهران دیگر قابل مدیریت نخواهند بود و طلبکاران املاک شهرداری را تصاحب خواهند کرد. این یک مانع فردی نیست؛ بلکه مانعی سیستماتیک است. خوشبختانه با اقداماتی که شهرداری تهران در مسیر شفافیت انجام داد، اکنون دیگر آن ترس بوروکراتیک در سازمان‌های دیگر ریخته است.
وی ادامه داد: در همه جای کشور رویه‌های غیررسمی‌عمده‌ترین مانع شفافیت است. در واقع در ساختار اجرایی ما بین آنچه قوانین و مقررات مشخص می‌کند و آنچه در عمل اتفاق می‌افتد شکاف قابل توجهی وجود دارد و مدیران میانی که کارها را طبق رویه‌های غیررسمی پیش می‌برند، شفافیت را کاهش‌دهنده قدرت عمل خود می‌دانند.
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران ادامه داد: پس از رویه‌های غیررسمی، زیرساخت‌های فنی مشکل ایجاد می‌کنند. طی این چهار سال یکی از موانع این بود که اطلاعات سامانه‌های شهرداری با یکدیگر نمی‌خواند و ارتقای آن‌ها کار بسیار دشواری بود.
آروین اضافه کرد: آخرین چالش هم گروه‌های ذی‌نفع بودند. این گروه‌ها هیچ گاه پرچم فساد به دست نمی‌گیرند و اعلام نمی‌کنند نفعشان در عدم شفافیت است؛ بلکه از راه‌های دیگر با شفافیت مخالفت می‌کنند و استدلال‌هایی مردم‌پسندتر ارائه می‌کنند. اینجاست که مدیریت ارشد سازمان باید جسارت داشته باشد تا پای شفافیت بایستد. بنابراین نهاد انتخابی اهمیت بسیاری دارد. اگر مدیران انتصابی بخواهند به بحث شفافیت ورود کنند گروه‌های ذی‌نفع جلوی آن‌ها را خواهند گرفت اما نهاد انتخابی به عنوان نماینده مردم کارایی زیادی خواهد داشت.

پیچش‌های فنی که در مسیر شفافیت ایجاد می‌کردند خسته‌کننده بود

وی یادآوری کرد: هرچه که روی وبسایت شفاف منتشر شده صدها جلسه پرتنش پشت آن بوده است. واقعیت این است که هیچ کس نمی‌گوید با شفافیت مخالف است اما سنگ‌هایی جلوی آن می‌اندازد که مشکل ایجاد کند. مثلا زمانی که قراردادها را منتشر کردیم، با توجه به اینکه اطلاعات سامانه قراردادها به صورت برخط به وبسایت شفاف منتقل می‌شود، برای حصول اطمینان از اینکه هیچ قراردادی در کشو نمی‌ماند به شهرداری اعلام کردیم که برای هر پرداختی که در سامانه مالی انجام می‌شود باید از سامانه قراردادها کد قرارداد دریافت شود. یعنی سامانه مالی، سامانه قراردادها و وبسایت شفاف را به یکدیگر متصل کردیم اما هرچه اینها را به هم متصل می‌کردیم یک راه درروی دیگر باز می‌شد که کشف آن هم آسان نبود.
آروین ادامه داد: با اینکه سامانه‌ها را متصل کردیم متوجه شدیم باز هم برخی قراردادها منتشر نمی‌شوند. معلوم شد وقتی کاربران درخواست وجه می‌دهند، اجباری ندارند که علت این درخواست و اصطلاحا عامل هزینه را ثبت کنند. ضمن اینکه چون آیتم قرارداد را انتخاب نمی‌کنند، نیازی به کد قرارداد هم ندارند. بنابراین به شهرداری اعلام کردیم ثبت عامل هزینه باید اجباری شود.
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند افزود: یک سال جلسات کمیته شفافیت تنها برای اجباری شدن عامل هزینه برگزار می‌شد. پیچش‌های فنی که برخی ایجاد می‌کردند واقعا خسته‌کننده بود. پس از یک سال تلاش ثبت عامل هزینه تنها در مناطق اجباری شد و تازه به پیگیری اجباری شدن این آیتم در سازمان‌ها و شرکت‌ها رسیدیم.
عضو شورای شهر تهران درباره اینکه چگونه فساد و تخلف در یک سازمان شکل می‌گیرد، عنوان کرد: شهرداری تهران به عنوان یک نهاد عمومی‌ تا حد زیادی زیر ذره‌بین است. برای تخلف در این نهاد عمومی ‌یکی از راهکارها این است که یک سری سازمان و شرکت تاسیس کنند تا با اساسنامه و آیین‌نامه مالی و معاملاتی خاص خودشان اداره شوند. در چنین واحدهایی می‌توان قانون مسلم و مصوب مجلس را نادیده گرفت.
وی با اشاره به تخلفاتی که در در دوره‌های گذشته در واگذاری‌های ذیل بند ۶ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها انجام شده است اظهار کرد: این واگذاری‌ها با مصوبه هیات مدیره سازمان املاک انجام می‌شده است. این در حالی است که در مصوبه سال ۱۳۳۴ قانون شهرداری‌ها صراحتا آمده است واگذاری‌های امور خیریه و عام‌المنفعه ذیل این بند باید به تصویب انجمن شهر برسد. اما چه کردند؟ راه دررویی به نام سازمان املاک و مستغلات ایجاد کردند و در آیین‌نامه آن اعلام کردند کافی است واگذاری املاک به تصویب هیات مدیره این سازمان برسد. بعد املاک شهرداری به این سازمان منتقل شد و هیات مدیره با هر شرایطی که تمایل داشتند املاک را واگذار کردند.
عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه عمده تخلفات و راه درروها در سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری تهران است، گفت: ما آنچه در توان داشتیم انجام دادیم اما هنوز که هنوز است واحدهای تابعه راه دررو ایجاد می‌کنند.

بزرگترین اصلاح نهادی در بودجه امسال، شفاف‌سازی تبصره‌ها بود

آروین با بیان اینکه یکی دیگر از راهکارهای تخلف را در زمینه بودجه شهرداری تهران شاهد بودیم، گفت: من همیشه به مسئولان اداره کل بودجه شهرداری می‌گفتم شما شعبده می‌کنید؛ چون وقتی به تفریغ بودجه نگاه می‌کنیم انحراف از بودجه مصوب منفی سه تا منفی پنج درصد است. اما اگر اینگونه عمل کرده‌اید این بدهی ۶۰ هزار میلیارد تومانی از کجا پیدا شده است؟
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند با اشاره به اینکه برای شفاف‌سازی در زمینه بودجه لازم بود تبصره‌ها شفاف شوند، تصریح کرد: به دلیل همین عدم شفافیت در تبصره‌های بودجه بود که پروژه‌های چند ده هزار میلیاردی تعریف می‌شد و معلوم نبود که قرار بوده با کدام مجوز ساخته شود. خیلی جسارت می‌خواست که ارقام تبصره‌ها را در ردیف‌ها ببریم؛ چون با این کار سقف بودجه افزایش بسیار می‌یافت. برخی با بی‌انصافی قضاوت می‌کردند و می‌گفتند سقف بودجه شهرداری تهران از حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در حالی که این ارقام پیش از این هم بوده است و فقط به صورت غیرشفاف داخل تبصره‌های بودجه می‌آمده است.
وی تاکید کرد: بزرگترین اصلاح نهادی در بودجه امسال شفاف‌سازی تبصره‌های بودجه بود.
گفتنی است در این جلسه علاوه بر بهاره آروین، سید حسن رسولی، محمد سالاری و سید محمود میرلوحی دیگر اعضای شورای شهر تهران به همراه محمدرضا جلائی‌پور، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و غلامحسین محمدی، رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران نیز حضور داشتند.